Związek Nauczycielstwa Polskiego
Oddział w Gliwicach

Niech politycy utrzymują się tylko ze składek członków partii. Posłowie Platformy Obywatelskiej postulują uchylenie rozwiązań gwarantujących związkom zawodowym niezależność od pracodawców oraz możliwość skutecznego reprezentowania praw i interesów pracowniczych.

W dzisiejszym wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” (10.02.2015) poseł PO Michał Jaros informuje, że grupa czterdziestu posłów przygotowała projekt nowej ustawy o związkach zawodowych, który zakłada:

1)         pozbawienie działaczy związkowych możliwości korzystania z odpłatnego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy,

2)         zwolnienie pracodawców z obowiązku nieodpłatnego udostępnienia organizacji związkowej pomieszczenia i urządzeń technicznych niezbędnych do pracy związkowej,

3)         zwolnienie pracodawców z obowiązku potrącania składek związkowych z pensji pracowniczych.

Zdaniem posła Jarosa, celem projektu jest pozbawienie związków nadmiernych przywilejów. Tymczasem możliwość korzystania przez członków związku z odpłatnego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, obowiązek udostępnienia organizacji związkowej pomieszczenia i urządzeń technicznych niezbędnych do pracy związkowej oraz obowiązek potrącania składek związkowych z pensji pracowniczych, nie mogą być rozpatrywane w kategorii przywileju, ale gwarancji niezależności organizacji związkowych od pracodawców, pozwalającej na skuteczne reprezentowanie praw i interesów pracowniczych.

Zgodnie bowiem z art. 12 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych. Natomiast art. 1 ust. 2  ustawy o związkach zawodowych gwarantuje związkom zawodowym niezależność od pracodawców. Niezależność ta byłaby fikcją, gdyby nie rozwiązania dające związkom zawodowym choćby minimalną niezależność finansową i organizacyjną.

Jak podnosi Sąd Najwyższy w wyroku  z dnia 5 czerwca 1996 r. (I PRN 37/96), prawo do zwolnienia od pracy funkcjonariuszy zarządów zakładowych organizacji zawodowych należy od wielu dziesiątków lat w naszym kraju do tradycyjnych atrybutów związków zawodowych, stanowiąc niezwykle istotny element gwarancji ich prawidłowego i skutecznego funkcjonowania, co przemawia przeciwko takiemu interpretowaniu przepisów regulujących zasady zwolnień, które prowadzi do jego ograniczenia czy osłabienia. Natomiast w uchwale z dnia 13 grudnia 2005 r. (II PZP 9/05) Sąd Najwyższy wskazuje, że zachowanie przez pracownika zwolnionego z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej prawa do wynagrodzenia i innych świadczeń oraz uprawnień pracowniczych wynika nie tylko z zasady gwarancji swobodnej działalności związkowej, ale również z faktu, że pracownik taki co prawda nie wykonuje obowiązków pracowniczych wynikających z zakresu przypisanego jego stanowisku pracy zakresu czynności, od której to pracy jest zwolniony, jednakże nie jest w istocie w pracy nieobecny z powodu niemożności stawienia się i jej świadczenia. Jako członek zarządu zakładowej organizacji związkowej wykonuje bowiem u danego pracodawcy, objętego jej działaniem, obowiązki w zakresie obrony szeroko pojętych praw i interesów pracowników, ich reprezentacji w sporach z pracodawcą, przestrzegania przepisów prawa pracy i inne, powierzone tej organizacji przepisami ustawy o związkach zawodowych. Oznacza to, iż w tym sensie wykonuje on pracę u danego pracodawcy, lecz inną, niż wynikająca ze stosunku zobowiązaniowego łączącego go z pracodawcą.

W tym miejscu należy podkreślić, iż liczba pracujących członków jaką musi zrzeszać związek, aby jego działacze mogli korzystać ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy jest na tyle wysoka, iż koszt pracodawcy z tym związany stanowi ułamek procenta, a często wręcz promil kosztów związanych z wynagradzaniem ogółu zatrudnianych pracowników.

Odnosząc się natomiast do obowiązku udostępnienia przez pracodawcę zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy należy wskazać, iż zasady tego udostępnienia określa się w umowie negocjowanej przez pracodawcę i związek zawodowy. Umowa ta nie musi być umową nieodpłatną.

Reasumując, Związek Nauczycielstwa Polskiego uważa, iż forsowane przez posła Jarosa propozycje zmian w prawie, zmierzające do pozbawienia organizacji związkowych przywołanych na wstępie uprawnień, jeszcze bardziej osłabiłoby i tak już niemocną pozycję związków zawodowych w zbiorowych stosunkach pracy i groziłyby pozbawieniem pracowników możliwości skutecznej obrony ich praw i interesów. Tymczasem obowiązek wprowadzania rozwiązań prawnych, które gwarantują przedstawicielom pracowników szybkie i skuteczne wykonywanie ich funkcji, nakłada na Rzeczpospolitą art. 2 ust. 1Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 135 dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień.

Szukając oszczędności, poseł Jaros może zająć się m.in. zmianą sposobu finansowania partii politycznych, które dzisiaj dostają pieniądze z budżetu państwa a nie walką ze związkami zawodowymi i osłabianiem dialogu społecznego w Polsce, który – z wielu powodów – jest na stosunkowo niskim poziomie w porównaniu z innymi krajami w Europie.