Sposób nawiązania umowy kodeksowej i jej treść Nauczyciel może zawrzeć umowę ko­deksową na podstawie art. 7 ust. la i lb ustawy o systemie oświaty, ale wówczas nie korzysta z uprawnień zawartych w Karcie. Umowa kodeksowa ma służyć roz­szerzeniu i uatrakcyjnieniu oferty edu­kacyjnej. Jest przewidziana przez ustawę o systemie oświaty dla osób niebędących nauczycielami, a mają­cych przygotowanie do prowadzenia zajęć, uznane przez dyrektora szkoły za potrzebne lub niezbędne dla szkoły. Podkreślmy, że dyrektor bez konsul­tacji zewnętrznej uznaje przygotowa­nie tej osoby za odpowiednie do prowadzenia zajęć. Przepisy dotyczące warunków za­wierania umów w szkole, zwane ko­deksowymi, określa art. 7 ust. 1a – 1d ustawy o systemie oświaty i obejmuje nauczycieli szkół publicznych, szkół publicznych artystycznych oraz osób prowadzących zajęcia z kształcenia zawodowego. Na podstawie tego prze­pisu można zawrzeć umowę o pracę z osobą o szczególnych, wyjątkowych kwalifikacjach potrzebnych w szkole, ale tylko w uzasadnionych przypadkach i za zgodą kuratora lub w przypadku szkoły artystycznej ministra kultury. Osoby te nie muszą spełniać żad­nych wymogów kwalifikacyjnych według standardów nauczycielskich. Świadczą pracę w szkole, ale nie ma­ją uprawnień do rozpoczęcia lub kon­tynuowania kariery nauczycielskiej, czyli np. do uzyskiwania awansu. Nie korzystają także z żadnych świadczeń i uprawnień wynikają­cych z Karty. Ważne! Umowę kodeksową zawiera się. na podstawie ustawy o systemie oświaty, ale z zachowaniem form określonych dla umów o pracę w Kodeksie pracy i z ustawową koniecznością aplikacji niektórych zapisów Karty Nauczyciela. Art. 7 ust. 1b ustawy o syste­mie oświaty wpisuje do warun­ków umowy obligatoryjnie, że:

• stosuje się tygodniowy obowiązko­wy wymiar godzin zajęć edukacyj­nych, zgodnie z Kartą Nauczyciela (art. 42 KN),
• ustala się wynagrodzenie „nie wyż­sze niż przewidziane dla nauczycie­la dyplomowanego”.

Ważne! Nauczyciele, którzy są lub byli zatrudnieni poza oświatą – bardzo często z cenzusem nauczyciela mianowanego – pytają, czy mogą wrócić do oświaty, ale na warunkach korzystniejszych, czyli na podstawie ustawy o systemie oświaty. Nie ma przeszkód „formalnopraw­nych”, aby nauczyciel nie mógł na­wiązać umowy na podstawie tzw. umowy kodeksowej. Skoro może, to można zawrzeć umowę na stanowi­sko nauczyciela z osobą niebędącą nauczycielem. Przepis art. 7 ust. ustawy o systemie oświaty nie wy­klucza takiej możliwości. Każdy mu­si jednak rozważyć, czy będzie to korzystny kontrakt. Na przykład na­uczyciel ze stopniem nauczyciela mia­nowanego może otrzymać wynagro­dzenie nauczyciela ze stopniem na­uczyciela dyplomowanego, ale nie bę­dzie mógł skorzystać z takich upraw­nień jak awansowanie czy urlop dla poratowania zdrowia. Pamiętajmy, że nauczyciel lub inna osoba, która jest zatrudniona na pod­stawie tzw. umowy kodeksowej, może otrzymać wynagrodzenie nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dy­plomowanego, to oznacza, że może być niższe, czyli osiągać poziom nauczy­ciela kontraktowego i mianowanego. 0 wysokości wynagrodzenia decydu­je dyrektor szkoły. Jest możliwość negocjowania i podpisania umowy dopiero po ustaleniu stawki wynagro­dzenia. Ważne! Umowa na podstawie ustawy o systemie oświaty i kodeksu pracy można zastosować także dla prowadzących zajęcia z kształcenia zawodowego. Do prowadzenia tych zajęć z zakresu kształcenia zawodowego można zawrzeć umowę o pracę, analogicznie jak poprzednią, z osobą bez kwalifikacji nauczycielskich posiadającą przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia zajęć za zakresu kształcenia zawodowego. W tym przypadku warunkiem koniecznym zawarcia tej umowy jest uzyskanie zgody organu prowadzącego. Dopuszczenie do pracy i awans Mimo niezachowania formy pisemnej umowa dochodzi do skutku, jeżeli na­uczyciel został dopuszczony do prowa­dzenia zajęć. Do rzadkości nie należy, że nauczyciel prowadzi zajęcia od początku roku szkolnego bez formalnego nawiązania stosunku pracy na podstawie umowy czy mianowania. Powstaje wtedy pro­blem z możliwością rozpoczęcia awan­su. Zgodnie bowiem z art. 9d KN nauczyciel rozpoczyna staż z począt­kiem roku szkolnego, nie później jed­nak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć i na ogół przyjmuje się, że musi mieć wówczas już podpi­saną umowę o pracę, aby wejść na ścieżkę awansową. Należy zdementować te obawy. W tej sytuacji datą rozpoczęcia umowy jest dzień, w którym pracodawca dopuścił pracownika do pracy. Jeżeli więc na­uczyciel rozpocznie zajęcia nie później niż w ciągu 14 dni od rozpoczęcia zajęć, nie ma przeszkód, aby złożył wniosek o rozpoczęcie stażu (w przypadku sta­tysty staż rozpoczyna się beż składa­nia wniosku). Kodeks pracy w art. 29 § 2 mówi, że umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jednakże, mimo niezachowania tej formy pisemnej, umowa dochodzi do skutku, gdyż Kodeks pracy nie stawia warunku zachowania formy pisemnej pod rygo­rem nieważności. Umowa ustna jest więc ważna. Możliwe jest zawarcie umo­wy nawet bez wyraźnego oświadczenia woli stron. Zgodnie bowiem z art. 60 kodeksu cywilnego oświadczenie woli to każde zachowanie się osoby, które wyraża jej wolę w sposób dostateczny. Jeżeli więc dyrektor i nauczyciel w czasie rokowań, czyli rozmowy, uznali, że akceptują warunki umowy, uznajemy, że została ona zawarta Wówczas mamy do czynienia z zawarciem umowy w spo­sób dorozumiany. Umowa może być zawarta także poprzez dopuszczenie pracownika do pracy. W tej sytuacji dyrektor powinien po­twierdzić nauczycielowi na piśmie ustalenia co do strony umowy, rodzaju umowy i jej warunków. Jeżeli dyrektor tego nie zrobi, umowa jest kontynuowa­na. Dla ważności umowy nie ma to zna­czenia natomiast niewątpliwie dyrektor popełnia wykroczenia przeciwko pra­wom pracownika – art. 281 pkt 2 K.p. – i naraża się na grzywnę. Nawiązanie umowy z nauczycielem religii po otrzymaniu misji z Kurii Już w trakcie podpisywania umowy należy pamiętać, że misja w każdej chwili może być odwołana i wówczas  dyrektor jest zobligowany rozwiązać stosunek pracy. Nauczyciela religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela na pod­stawie skierowania władz kościelnych. Zgodnie z § 5 Rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie warun­ków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. nr 36, poz. 155 z 1992 r., z późn. zm.) przedszkole lub szkoła (czyli w jej imieniu dyrektor) zatrudnia nauczyciela religii, kateche­tę przedszkolnego lub szkolnego, zwa­nego dalej „nauczycielem religii”, wyłącznie na podstawie imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydane­go przez:

• w przypadku Kościoła katolickiego – właściwego biskupa diecezjalnego,
• w przypadku pozostałych Kościołów oraz innych związków wyznaniowych – właściwe władze zwierzchnie tych Kościołów i związków wyznaniowych.

Nauczyciel religii prowadzący za­jęcia w grupie międzyszkolnej lub po­zaszkolnym (poza przedszkolnym) punkcie katechetycznym albo uczący na terenie kilku szkól lub przedszkoli jest zatrudniany przez dyrektora szko­ły lub przedszkola wskazanego przez organ prowadzący. W momencie nawiązania stosunku pracy należy pamiętać, że kontynuowanie zatrudnienia nie zależy od praco­dawcy, tylko od kurii. W przypadku cofnięcia misji, na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 pkt 6 KN, następuje rozwiązanie stosunku pracy z końcem miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii. W ta­kim przypadku nauczycielowi religii zatrudnionemu na podstawie miano­wania, na podstawie art. 28 ust. 2a KN, przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości miesięcznego wynagro­dzenia za każdy rok pracy na stanowi­sku nauczyciela religii, nie więcej jednak niż w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Umowy wchodzących do zawodu Umowa stażowa i umowa zawarta z na­uczycielem kontraktowym są szczegól­ne ze względu na formę, w przypadku pierwszej także na warunki zawieszające umowy. Umowa stażowa Celem umowy jest odbycie stażu awansowego na stopień nauczyciela mianowanego, a do warunków za­wieszających tę umowę należy tylko brak przygotowania pedagogicznego. Zgodnie z art. 10 ust. 2 KN z osobą rozpoczynającą pracę w szkole zawie­ramy umowę na okres jednego roku szkolnego w celu odbycia stażu awan­sowego na stopień nauczyciela kon­traktowego. Osoba, która chce się zatrudnić (stażysta), musi posiadać wymagane kwalifikacje na danym stanowisku oraz przygotowanie pe­dagogiczne. W szczególnych wypad­kach, uzasadnionych potrzebami szkoły, można nawiązać stosunek pracy z kandydatem na nauczyciela, który legitymuje się wymaganym po­ziomem wykształcenia, lecz nie po­siada przygotowania pedagogicznego. Wówczas nawiązuje się stosunek pracy z tzw. warunkiem zawieszają­cym, polegającym na tym, że statysta zobowiązuje się do uzyskania przy­gotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. W przypadku gdy w ciągu pierwsze­go roku pracy nie uzyska tego przygo­towania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych, dyrektor może, ale nie musi, zawrzeć umowę na kolejny rok szkolny. Potwierdzeniem posiadania przy­gotowania pedagogicznego jest dy­plom ukończenia studiów lub inny do­kument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczy­cieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego. Indeks jest tylko środ­kiem dowodowym, ale nie dokumentem. źródło: Głos Nauczycielski